StadsWeb

Stad meer dan droag brôôd

Content

StadsWeb

Niet in Delft, Eindhoven of Amsterdam, maar in Stad aan ‘t Haringvliet staat de eerste Nederlandse waterstofwoning. Met een brandstofcel, elektrolyser en een speciale boiler kan het Innovathuis de seizoenscycli van groene energie overbruggen. En de hele installatie past in een flinke Amerikaanse koelkast.

De primeur is naar het Zuid-Hollandse eiland gehaald door Wonen Op Flakkee. Jean Paul Scheurleer en Marijke de Wit van de projectontwikkelaar weten natuurlijk ook dat er al experimenten lopen met waterstof in de woningbouw, zoals in Rozenburg en op Ameland. Daar gaat het alleen om verwarming in collectieve systemen en wordt de waterstof uiteindelijk verbrand in een soort opgevoerde CV ketel. Dat vindt het ontwikkel-duo een beetje zonde van die hoogwaardige energiedrager die waterstof is. Daarom laten zij hem werken met een brandstofcel en een katalytische boiler. En niet in een groot complex maar in een doodgewone rijtjeswoning. Scheurleer: “Goed geïsoleerd, met vloerverwarming, wtw-installatie en met dertig zonnepanelen op het dak, maar dat is nauwelijks bijzonder te noemen. Zo worden woningen vandaag de dag gebouwd. Dit project moet aantonen, dat als het hier kan, het overal kan.”

‘Warmtepompen zien we als een tussenoplossing’
Scheurleer en De Wit zijn er rotsvast van overtuigd dat waterstof de oplossing is om seizoenscycli van duurzame energie te overbruggen. Warmtepompen, zeker luchtwarmtepompen zien ze als een tussenoplossing. En elektrische batterijen kunnen misschien op termijn twee weken zonder zon overbruggen, maar nooit een hele winter. En een toekomst off-grid is volgens het duo waar we onvermijdelijk op afstevenen. En dat kan goed met woningen die de overtollige zonne-energie van de zomermaanden omzetten in waterstof. Ondanks de omzettingsverliezen die daarbij optreden. Een kwestie van voldoende zonnepanelen monteren. Dat gaan ze laten zien in die woning in dat charmante kleine dorpje met die grote naam: Stad aan ‘t Haringvliet. Er is zelfs contact met de Engelse krant the Guardian over het opmerkelijke initiatief. Want waterstof, dat vindt iedereen interessant. Niemand weet nog precies welke rol het explosieve goedje precies gaat spelen in de energietransitie, maar de verwachtingen zijn hooggespannen.

Het broeide bij Scheurleer al langer. Hij verdiepte zich afgelopen jaren intensief in de mogelijkheden van waterstof, bezocht projecten en woonde congressen bij. Gaandeweg werd hem steeds duidelijker welke rol waterstof zou moeten spelen. Tegelijkertijd nam zijn verbazing toe dat er vooral over wordt gepraat maar zo weinig concreets wordt uitgeprobeerd. Gaandeweg ontstond het idee om er dan zelf maar mee aan de gang te gaan. Op het eiland dat de thuisbasis is van Wonen op Flakkee, dat immers als doel heeft om volgend jaar al energieneutraal te zijn.

De powerbox blijft nog geheim tot 11 september 2019
Een van de partijen die de ontwikkelaars op hun zoektocht tegenkwamen was Solenco Power. Directeur Hugo Vandenborre is al zijn hele carrière bezig met waterstof. De Vlaming bleek aan een opstelling te werken, die vrijwel overeenkwam met wat Wonen op Flakkkee voor ogen stond. Samen ontwikkelden ze de ideeën verder en zo ontstond de Powerbox, die momenteel wordt opgebouwd in de garage van het Innovathuis, maar die ze tot de officiële opening op 11 september 2019 strikt geheim houden. Niemand die hem voor die tijd te zien krijgt. Ze garanderen alleen dat de belangrijkste componenten niet meer ruimte vragen dan een Amerikaanse koelkast. In de tuin ligt nog wel een waterstofopslagtank met een capaciteit van 1200 liter. Maar dat is dan ook de enige bijzondere eis die aan de waterstofwoning is gesteld. De keur aan domotica-snufjes waarmee de woning is uitgerust zijn niet doorslaggevend voor de energiebalans. Ze laten volgens De Wit vooral zien hoe we in de nabije toekomst wonen en dat de energieprestatie niet ten koste gaat van het comfort. “In tegendeel, het wooncomfort in het Innovathuis is enorm.”

De woning zal het eerste half jaar vooral worden gebruikt als kenniscentrum, voor voorlichtingsdoeleinden en demonstraties. Daarna is het de bedoeling om er proefbewoners in onder te brengen. Steeds weer nieuwe huishoudens, liefst van heel uiteenlopende samenstelling. Dus: van gezinnen met kinderen, of jonge stellen die allebei werken tot en met gepensioneerden. Elke doelgroep heeft immers weer zo zijn eigen behoeften en bijbehorend energieverbruik en Scheurleer en De Wit willen liefst een zo breed mogelijk inzetbare opstelling ontwikkelen. Scheurleer is zo betrokken bij het experiment dat hij niet uitsluit dat hij er zelf als eerste een half jaar in het Innovathuis trekt. Dan kan hij aan den lijve ondervinden hoe het is om in een waterstof-woning te wonen.

Vergevorderde plannen voor een waterstofwijk met 250 woningen
Plannen voor een vervolg zijn er ook al. Nog dit jaar hopen Scheurleer en De Wit bekend te kunnen maken dat ze een wijk met minimaal 250 waterstofwoningen gaan ontwikkelen. Dat die op het eiland komt te liggen, gezien de naam van het bedrijf, willen ze niet bevestigen. “Onze aandeelhouder, Mourik, heeft grondposities in het hele land”, benadrukt Scheurleer. “Die is echt niet beperkt tot Goeree-Overflakkee of Zuid-Holland.“ Maar waar het dan wel wordt houdt ze dus nog even voor zich. De nieuwe wijk moet in elk geval over vijf jaar klaar zijn. “En dat is razendsnel voor ontwikkelaarsbegrippen. Zeker wanneer je bedenkt dat er een waterstofinfrastructuur moet worden aangelegd. Dan loop je echt nog wel tegen wat hobbels aan. Ondanks de ervaringen die we tegen die tijd hebben opgedaan met het Innovathuis.”

Die waterstofwijk zal vermoedelijk wel als een collectief systeem worden aangelegd. De rendementen zijn dan hoger en terugverdientijden korter. De opslag van de waterstof en waarschijnlijk ook de productie ervan zal dus op een centrale plek in de wijk plaatsvinden. In de woningen kan dan een kleinere versie van de ‘Amerikaanse koelkast’ komen, de Solenco Powerbox. Die bevat naar alle waarschijnlijkheid wèl een brandstofcel die stroom en warmte produceert en een katalytische boiler die de vloerverwarming voedt en zorgt voor warm tapwater. Maar dus niet die elektrolyser die van groene stroom en water waterstof maakt. Het ligt voor de hand dat die elektrolyser centraal komt te staan.

Collectieve aanpak maakt tankstation voor waterstofauto’s mogelijk
Hopelijk lukt het in die wijk ook om een tankstation voor waterstofauto’s te koppelen aan de opslagtank. Technisch kan het volgens Scheurleer ook nu wel bij de individuele woningen, maar wat betreft regelgeving is dat ingewikkelder. Daarom zijn bij Havenstadt, het wijkje waarin het Innovatiethuis staat, twee elektrische deelauto’s opgenomen. Bij de nieuwe wijk hoopt hij dat de deelauto’s op waterstof kunnen rijden.

Scheurleer en De Wit geloven zo sterk in het concept dat ze hebben uitgedokterd samen met Solenco, dat ze er een speciaal bedrijf voor hebben opgericht: Hylife Innovations. Dat moet het complete woon- en wijkconcept ook beschikbaar maken voor andere ontwikkelaars. Want het is een dynamisch terrein wat ze betreden, beseffen ze, waarin hele andere krachten actief zijn dan waar je normaal als projectontwikkelaar mee te maken hebt. “We komen ineens op het werkterrein van de grote energiebedrijven en netbeheerders die allemaal met hun eigen ideeën en belangen de energietransitie ingaan.”De lange termijn visie is dus duidelijk besluit Scheurleer. Er zijn ook ideeën om bestaande bouw te verduurzamen met inzet van waterstof. Maar laten we nu eerst maar eens met deze woning aan de slag gaan. We lopen vast nog tegen verrassingen aan, al denken we dat de energiesommetjes die we hebben gemaakt conservatief zijn. Misschien kunnen we met minder zonnepanelen toe, misschien kan het vat van de katalytische boiler kleiner, misschien kan het waterstof opslagvat kleiner. We gaan het allemaal ontdekken. Het is een groot avontuur.“

Niet groter dan een Amerikaanse koelkast

De Solenco Powerbox die het hart vormt van de energiehuishouding van het Innovathuis en past in de spreekwoordelijke Amerikaanse koelkast bevat:

  • Een electrolyser, die groene stroom en water omzet in waterstof
  • Een brandstofceldie waterstof weer omzet in elektriciteit
  • Een katalytische boiler voor verwarming en warm tapwater

Daarnaast is het Innovathuis uitgerust met:

  • Een opslag voor 1200 liter waterstof (bij 30 bar) om de seizoenscycli te overbruggen
  • Twee batterijen van ABB, om aan snelle piekvraag naar stroom te kunnen voldoen
  • Vloerverwarming
  • 30 zonnepanelen op het dak
  • Ventilatie met warmteterugwinning
  • Recirculatie douche
  • Energiebesparende kranen
  • Douche-wc